WHEN YOU INVITE PEOPLE TO "RAVE", YOU ARE INVITING

Revolution - Революция - Rivoluzione - Revolución - Επανάσταση - Révolution -革命

17.1.13

Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ

Σκέψεις για τον «δημοσιονομικό γκρεμό» των ΗΠΑ και της Ευρώπης


Ας υποθέσουμε ότι έχουμε τέσσερα είδη επενδυτών. Ο πρώτος έχει επενδύσει χρήματα σε ένα εργοστάσιο με πολλά πάγια στοιχεία (κτίρια, μηχανήματα κλπ). Ο δεύτερος έχει επενδύσει σε μετοχές με μεγάλη μακροπρόθεσμη απόδοση, ο τρίτος έχει επενδύσει σε γη και στην τουριστική της αξιοποίηση και ο τέταρτος είναι μια τράπεζα που έχει επενδύσει πολλά σε κρατικά ομόλογα μιας χώρας του Ευρωπαϊκού Νότου. Ας υποθέσουμε ότι και οι τέσσερις και λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης, αντιμετωπίζουν πολλές ανάγκες πληρωμών τις οποίες πρέπει να κάνουν σε άλλους καπιταλιστές και ότι οι τράπεζες έχουν κλείσει τη στρόφιγγα των δανείων (αυτό ισχύει και για την τράπεζα του παραδείγματος που πρέπει να δανειστεί από άλλη τράπεζα για βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της). Ο πρώτος επενδυτής δεν μπορεί να ρευστοποιήσει άμεσα τα πάγια του εργοστασίου του γιατί κανένας δεν το αγοράζει από την μια στιγμή στην άλλη, ο δεύτερος δεν μπορεί να πουλήσει τις μετοχές του γιατί η τιμή τους έχει πέσει πολύ, ο τρίτος δεν μπορεί να πουλήσει τη γη του γιατί κανένας δεν αγοράζει τη γη, σε περίοδο κρίσης , σε μια αξιοπρεπή τιμή και η τράπεζα έχει προβλήματα γιατί τα ομόλογα της χώρας που κατέχει είναι «σκουπίδια».


Τι χρειάζονται και οι τέσσερις αυτοί καπιταλιστές για να κάνουν τις πληρωμές τους αφού δεν μπορούν να δανειστούν άμεσα; Χρειάζονται μια συγκεκριμένη ποσότητα ασφαλών κεφαλαίων (safe assets) δηλαδή στοιχείων ενεργητικού που ρευστοποιούνται άμεσα και μπορούν να αποτελέσουν αποτελεσματικά μέσα πληρωμών. Τι θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιο κεφάλαιο, άμεσα ρευστοποιήσιμο; Τα ομόλογα ενός αξιόχρεου κράτους. Πόσα τέτοια κράτη υπάρχουν; Στην Ευρώπη λιγοστεύουν συνεχώς και οι ΗΠΑ παρατρίχα απέφυγαν τον «δημοσιονομικό γκρεμό». Τι πρέπει να κάνουν αυτά τα λιγοστά αξιόχρεα κράτη στην Ευρώπη (η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ελβετία και κάποιες σκανδιναβικές χώρες) μαζί με τις ΗΠΑ; Να αυξήσουν πολύ τα δημόσια ελλείμματα τους και να βγουν να δανειστούν μαζικά στις αγορές εκδίδοντας ομόλογα. Γιατί πρέπει να το κάνουν αυτό; Για να υπάρχουν επαρκή ασφαλή κεφάλαια που ζητούν οι χρηματαγορές – που τώρα δεν υπάρχουν – δηλαδή κεφάλαια που μπορούν να ρευστοποιηθούν άμεσα και γρήγορα και να λειτουργήσουν ως μέσο πληρωμών για βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις των καπιταλιστικών μονάδων. Τα ασφαλή κεφάλαια δεν είναι τόσο αποδοτικά όσο τα υψηλού ρίσκου αλλά είναι ωφέλιμα για την ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος και κατ’ επέκταση της συνολικής οικονομίας. Γιατί τα ασφαλή κεφάλαια είναι σε έλλειψη; Γιατί ο νεοφιλελευθερισμός σε Ευρώπη και Αμερική δεν θέλει δημοσιονομικά ελλείμματα αλλά πρωτογενή πλεονάσματα ή ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Όσο οι μεγάλες οικονομίες της δύσης ακολουθούν πολιτικές άγριας λιτότητας και σφοδρής επίθεσης στα εργασιακά δικαιώματα, τόσο θα αυξάνεται η ζήτηση για ασφαλή κεφάλαια και τόσο θα μειώνεται η προσφορά αυτών των κεφαλαίων.


Αυτήν την στιγμή, ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει δύο άξονες εσωτερικής έντασης και δοκιμάζεται από αυτούς. Ο ένας άξονας είναι η ένταση μεταξύ των δημοσιονομικών ζητημάτων και των αναγκών του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο δεύτερος άξονας είναι η σύγκρουση μεταξύ των μακροπρόθεσμων κεφαλαιακών συμφερόντων και των βραχυπρόθεσμων. Η εργασία αποτελεί το σημείο τομής των δύο αξόνων. Αυξάνοντας την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και καθιστώντας όλο και πιο ανασφαλή τη μεσαία τάξη, το κεφάλαιο είναι αναγκασμένο και αυτό να αντιμετωπίσει την ανασφάλεια. Από την μια, πιέζει για πρωτογενή πλεονάσματα και από την άλλη έχει όσο ποτέ άλλοτε την ανάγκη για επαρκή δημοσιονομικά ελλείμματα που συγκρατούν ή αναπληρώνουν επαρκώς την πτώση της αξίας των κεφαλαιουχικών αγαθών.


Στο επίπεδο της Ευρώπης μια ορισμένου είδους αντιμετώπιση θα είχε δύο πτυχές. Μια αύξηση της προσφοράς ασφαλών κεφαλαίων μέσω εκδόσεων ευρωπαϊκών ομολόγων (από την ΕΚΤ) και μια σαφή αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων του Ευρωπαϊκού Βορρά. Μάλιστα, όσο ο Βορράς της ευρωζώνης απαιτεί από τον Νότο τον εξορθολογισμό των δημοσιονομικών του, τόσο θα είναι αναγκασμένος ο ίδιος να ακολουθήσει έναν ανορθολογισμό στα δικά του δημοσιονομικά μεγέθη. Αν δεν το πράξει η αστάθεια της ευρωζώνης θα είναι μόνιμη.


Από κει και πέρα το παιχνίδι παίζεται στο εσωτερικό των κοινωνικών σχηματισμών. Μια αριστερή κυβέρνηση, στην Ελλάδα και αλλού, πρέπει να επιτύχει αυτόν το δημοσιονομικό εξορθολογισμό με φορολογία των πλουσίων και όχι με μείωση των δαπανών, για να μπορέσει να επιχειρήσει το δεύτερο και σημαντικότερο βήμα που είναι η χρηματοδότηση μιας οικονομίας υπέρ της εργασίας και όχι υπέρ του κεφαλαίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια: